به گزارش اقتصادما به نقل از خبرنگار اقتصادی ایرنا، دو هفته از اجرای طرح خاموشی برنامه‌ریزی شده برای عبور از شرایط ناترازی در بخش انرژی می‌گذرد؛ در این مدت هموطنان تلاش کرده‌اند با وجود مشکلات پیش آمده هم خود را با شرایط جدید وفق دهند و هم با کاهش مصرف گاز، کمک کنند تا سوخت بیشتری به نیروگاه های حرارتی ارسال و برق مورد نیاز کشور تولید شود.

تامین نشدن سوخت نیروگاهی از اواخر آذرماه تعدادی از نیروگاه های کشور را از مدار تولید برق خارج و شرایط سختی را برای تامین برق فراهم کرده است به طوری که مدیریت برق کشور ناگزیر به اجرای جدول خاموشی ها شد تا از بار مصرف شبکه برق بکاهد.

طبق آخرین آمار، از مجموع ۸۵۹ میلیون مترمکعب گاز مصرفی در کشور، ۶۱۰ میلیون مترمکعب گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء مصرف می شود؛ یعنی اینکه این بخش ۷۱ درصد از مصرف کل کشور را به خود اختصاص داده و البته در مقایسه با اوایل زمستان پارسال رشد ۱۸ درصدی را تجربه کرده است؛ این رشد قابل توجه مصرف، نیازمند مدیریت بهتر و بهینه‌سازی مصرف انرژی در روزهای سرد پیش‌رو است.

نکته اینجاست که بیش از ۸۰ درصد ظرفیت نیروگاهی کشور متکی به گاز طبیعی است و سوخت‌های دیگر در مجموع ۲۰ درصد باقیمانده را پوشش می دهند؛ این بدان معناست که باید متنوع سازی سبد سوخت نیروگاهی در دستور کار قرار گیرد تا با کاهش وابستگی صنعت برق به گاز، شرایط ناترازی را بهبود بخشید که البته امری زمان بر است.

از این‌رو همچنان کاهش مصرف انرژی در بخش خانگی مهمترین مولفه در بهبود شرایط در بخش نیروگاهی است که بخشی از آن با کاهش ۲ درجه ای دمای محیط میسر می‌شود و بخشی نیز با اصلاح و بهبود سیستم‌های گرمایشی در منازل و ساختمان‌ها و استفاده از تجهیزات با بهره‌وری بالا می‌تواند به کاهش مصرف انرژی کمک کند و فشار بر شبکه گازرسانی را کاهش دهد.

باید توجه داشت که ۸۲ درصد از ظرفیت نیروگاه‌های کشور متعلق به واحدهای حرارتی (گازی، بخاری و سیکل ترکیبی) است و ۶۲۹ واحد تولید برق حرارتی در ۱۴۵ نیروگاه کشور وظیفه تامین ۹۴ درصد انرژی مورد نیاز مشترکان سراسر کشور را بر عهده دارند.

سرمای زودرس دامنه خاموشی‌ها را گسترده کرد

اگرچه اوایل مهرماه امسال «ساناز جعفرزاده» مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی از کاهش ۶ درصدی دریافت گاز نیروگاهی در مقایسه با سال گذشته خبر داده و گفته بود که این امر سبب شده تا مصرف گازوئیل ۱.۸ برابر و مصرف مازوت در نیروگاه‌ها حدود ۲ برابر افزایش یابد اما باید تاکید کرد که با وجود تلاش های انجام شده برای تامین سوخت نیروگاهی، سرمای زودرس سبب افزایش یکباره مصرف گاز در شبکه سراسری شد و بخشی از برنامه ریزی ها در تامین سوخت نیروگاهی را ناکام گذاشت.

بعد از رخ دادن خاموشی ها، گزارشی منتشر شد که نشان می داد در ماه‌های تیر و مرداد ۱۴۰۳ حدود ۱۲۹ میلیون لیتر نفت‌گاز پالایشگاه آبادان در بورس انرژی عرضه و صادر شد که این کار نیز در ذخیره سازی نفت‌گاز مورد نیاز در فصل زمستان اثر منفی داشت، به طوری که موجودی ذخایر مفید نفت‌گاز در پایان مرداد ۱۴۰۳ به حدود یک میلیارد و ۸۱۰ میلیون لیتر کاهش یافت که در مقایسه با سه میلیارد و ۱۷۵ میلیون لیتر سال گذشته، کاهش ۴۳ درصدی داشت.

این افت چشمگیر ذخایر در شرایطی رخ داد که نیروگاه‌های حرارتی برای تولید برق در فصل سرد به نفت‌گاز به عنوان سوخت جایگزین نیروگاهی در نیمه دوم سال نیاز جدی داشتند. نوسان در تولید گازوئیل و به دنبال آن کاهش ذخیره سازی این سوخت از دیگر عواملی بود که سبب شد در کنار سایر عوامل شاهد خاموشی در میانه فصل سرما باشیم.

رشد جهشی مصرف گاز در بخش خانگی

البته نباید فراموش کرد که سرمای زودرس به کشور، سبب رشد جهشی مصرف گاز در بخش خانگی شد؛ بر اساس اعلام شرکت ملی گاز ایران مصرف گاز در بخش خانگی در ماه‌های آبان و آذر نسبت به سال گذشته به ترتیب ۳۰ و ۲۰ درصد افزایش داشت که همین امر فشار مضاعفی بر شبکه تأمین گاز کشور وارد کرد و منجر به ناترازی قابل‌توجهی در عرضه و تقاضا شد.

با وجود این کاستی‌ها، دولت چهاردهم افزایش سوخت رسانی به نیروگاه‌ها را در دستور کار دارد به طوری که محمدصادق عظیمی فرد مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از ثبت بالاترین رکورد تحویل نفت‌گاز (گازوئیل) به نیروگاه‌ها در دولت چهاردهم خبر داده و گفته است:‌ با افزایش تولید گازوئیل در کشور در آذرماه سال جاری، به طور میانگین ۵۱ میلیون لیتر در روز، گازوئیل تحویل نیروگاه‌ها شده است.

وی، تحویل تجمیعی گازوئیل به نیروگاه‌ها در چهار ماهه نخست استقرار دولت چهاردهم (ابتدای شهریور تا ابتدای دی ۱۴۰۳) را ۴.۲ میلیارد لیتر اعلام کرد و گفت: این رقم در مقایسه با بازه مشابه سال گذشته و سال ۱۴۰۱ به ترتیب ۵۰ درصد و ۳۰ درصد رشد داشته است.

به تازگی سیدحسن موسوی سخنگوی شرکت ملی گاز ایران هم از تحویل ۱۱۸ میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه‌ها خبر داده است.

بر این اساس در روزهایی که تحویل گاز به نیروگاه‌ها از مرز ۱۱۰ میلیون مترمکعب گذشته و تحویل گازوئیل روزانه نیز از مرز ۵۰ میلیون لیتر فراتر رفته و در برخی روزها رکوردهای بیش از ۷۰ میلیون لیتر را نیز به ثبت رسانده، کمبود ذخایر سوخت مایع نیروگاهی، دلیل اصلی ادامه قطعی‌های برق و در مدار نبودن بخشی از ظرفیت نیروگاه‌هاست.

به‌عبارتی برای تأمین سوخت معادل مورد نیاز نیروگاهی، هر آنچه تحویل می‌شود، با فوریت مورد استفاده قرار می‌گیرد و نمی‌توان در چنین شرایطی، سطح ذخایر را به طور محسوس افزایش داد. با این وجود وزارت نیرو اعلام کرده که تولید برق نیروگاهی در سال جاری با ۲.۳۳ درصد افزایش نسبت به سال گذشته همراه بوده است.

این موضوع سبب شده وضعیت تامین برق اندکی بهبود یابد و به گفته «مصطفی رجبی مشهدی» مدیرعامل شرکت تولید، انتقال وتوزیع نیروی برق نیروگاه ها در وضعیت بهتری از نظر تامین سوخت قرار گیرند اما این شرایط بهبود نسبی ممکن است با سردتر شدن مجدد هوا در روزهای آینده شکننده تر شود؛ بنابراین مهمترین راهکار مدیریت مصرف انرژی در بخش خانگی است.