به گزارش اقتصادما،گرچه این شهرستان که دومین تولیدکننده بزرگ پسته در خراسان رضوی است، سال‌هاست به ‌عنوان یکی از مراکز مهم کشاورزی کشور شناخته می‌شود؛ اما این روزها، تصاویر سرسبز و باغ‌های پسته‌اش به سمت چالشی بزرگ در حال تغییر است؛ دو دهه خشکسالی مداوم، زمین‌های حاصلخیز این منطقه را به بیابان‌های خشک تبدیل کرده و پسته‌کاران با نگرانی از آینده‌ای مبهم، به تماشای کم‌فروغ شدن باغات خود نشسته‌اند.

در شرایطی که بارش‌ها به شدت کاهش یافته و منابع آبی زیرزمینی به پایان نزدیک می‌شود، کشاورزان با درد و ناامیدی به دنبال راهی برای نجات محصولی هستند که سال‌ها زحمت و سرمایه خود را برای پرورش آن صرف کرده‌اند، این بحران نه‌تنها زندگی روزمره آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده، بلکه به چالشی اساسی برای آینده اقتصادی و اجتماعی این خطه تبدیل شده است.

خشکسالی ۲ سال اخیر بی‌سابقه است

خشکسالی و بی‌آبی، دو دشمن قدیمی طبیعت و معیشت کشاورزان، این روزها دشت‌های وسیع و سبز بردسکن را با تهدیدی جدی مواجه کرده‌اند؛ درختان پسته که روزگاری نماد سرسبزی و شکوفایی اقتصاد این منطقه بودند، حالا به دلیل تغییرات اقلیمی و کمبود منابع آبی، در وضعیت بحرانی قرار دارند. پسته کاران که با عشق و زحمت فراوان کشت و کار می‌کردند، اکنون با دستانی خالی و چشمانی نگران، به زمین‌های خالی از کشت و زرع نگاه می‌کنند.

اصغر جلالی، یکی از باغداران با تجربه منطقه ترشیز، با ۳۰ هکتار باغ پسته و ۴۰ سال سابقه در این حرفه، از وضعیت موجود احساس درد و ناامیدی عمیقی را به دوش می‌کشد؛ او از خشکسالی ۲ سال اخیر گفت که همچون طوفانی ویرانگر بر باغ‌های منطقه سایه افکنده است.

 این خشکسالی و گرمای بی‌سابقه، نه تنها تهدیدی جدی برای کیفیت و کمیت محصولاتش به شمار می‌رود، بلکه او و همکارانش را در دنیایی از نگرانی و اضطراب فرو برده است.

جلالی در حالی که در باغش قدم می‌زند و به درختان خشکیده‌اش می‌نگرد، گفت: کاهش کیفیت به دلیل خشکسالی و بی‌آبی به حدی رسیده که برخی از باغداران حتی قادر به فروش پسته‌های خود نیستند و محصول روی دستشان می‌ماند.

این جمله نشان‌ دهنده عمق بحران در منطقه‌ای است که روزگاری پر از زندگی و سرسبزی بود؛ جلالی با دستانی که سال‌ها برای پرورش این درختان زحمت کشیده، یکی از شاخه‌های خشکیده را می‌شکند، به وضوح می‌توان ناامیدی را در چشمانش دید؛ گویی بخشی از روحش را نیز با آن درختان از دست می‌دهد.

وی با بیان اینکه خشکسالی بسیاری از کشاورزان را بر زمین زد، اظهار کرد: خاموشی چاه موتورها و کمبود آب و از سویی آفات و نبود نقدینگی مشکلات بسیاری را برای کشاورزان به وجود آورده است.

جلالی همچنین بر معضل کمبود نقدینگی اشاره کرد و با چهره‌ای خسته و ناامید، افزود: این مسئله یکی از چالش‌های عمده پسته‌کاران است که بر روند تولید و حفظ باغات تأثیرگذار بوده است.

اقتصاد پسته‌کاران بردسکن در خطر است

کاهش سطح آب سفره‌های زیرزمینی در شهرستان بردسکن، در کنار خشکسالی‌های اخیر و کاهش سرمایه در گردش، به‌ طور مستقیم بر بهره‌وری و میانگین تولید باغات اثر گذاشته است؛ هزاران هکتار باغ پسته و صنایع وابسته به این محصول در بردسکن در حالی بر اثر خشکسالی در معرض خطر قرار گرفته‌اند که به نظر می‌رسد عدم توجه به این بحران می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای کشاورزان و اقتصاد منطقه به همراه داشته باشد.

جواد نیک‌بین، نماینده مردم شهرستان بردسکن، حمایت از پسته‌کاران این منطقه را در شرایط فعلی امری ضروری دانست و تصریح کرد: با استفاده از پتانسیل‌های علمی و فناوری‌های نوین، می‌توان باغ‌ها را به گونه‌ای اصلاح کرد که در برابر تغییرات اقلیمی مقاومت بیشتری داشته باشند و در عین حال، میزان تولید محصولات نیز افزایش یابد.

وی با اشاره به شرایط بحرانی باغات پسته منطقه ترشیز اظهار کرد: نباید اجازه دهیم باغ‌های پسته در این شهرستان از بین بروند، زیرا این امر منجر به ضربه شدید به اقتصاد منطقه و حتی استان خواهد شد.

در سال‌های اخیر، کشاورزان شهرستان بردسکن با مشکلات متعددی در زمینه تولید مواجه شده‌اند که از آن جمله می‌توان به دلالی، افزایش قیمت نهاده‌ها، تغییرات اقلیمی، نوسانات ارزی و مشکلات ناشی از تحریم‌ها اشاره کرد؛ این چالش‌ها، نه تنها بر تولید پسته تأثیر منفی گذاشته، بلکه زندگی روزمره کشاورزان را نیز تحت الشعاع قرار داده است، به‌علاوه عدم توجه به این مشکلات می‌تواند به نابودی باغات و از بین رفتن مشاغل مرتبط با آن منجر شود.

نماینده مردم شهرستان بردسکن، با بیان اینکه باغ‌های پسته و صنایع وابسته به آن هر ساله هزاران شغل برای کارگران فصلی و ساکنان شهرستان‌های اطراف ایجاد می‌کنند، خاطرنشان کرد: گرچه این اشتغال‌زایی نه تنها به معیشت خانواده‌های این کارگران کمک می‌کند، بلکه به تقویت اقتصاد محلی نیز می‌انجامد؛ اما در شرایط کنونی، بی‌توجهی به مشکلات پسته‌کاران و عدم حمایت از آن‌ها می‌تواند عواقب وخیمی به همراه داشته باشد.

نیک‌بین همچنین به اهمیت تعامل بین نهادهای دولتی و کشاورزان اشاره کرد و گفت: باید برنامه‌های مؤثری برای حمایت از کشاورزان طراحی و اجرا شود؛ این برنامه‌ها می‌توانند شامل تسهیلات مالی، آموزش‌های فنی و مشاوره‌های کشاورزی باشند.

وی با تأکید بر اینکه دولت باید با ایجاد یک بستر مناسب، به پسته‌کاران کمک کند تا بتوانند با چالش‌های موجود مقابله و از ظرفیت‌های بالقوه این صنعت بهره‌برداری کنند، افزود: خطر نابودی یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی و اشتغال‌زایی در این خطه، تهدیدی جدی خواهد بود که باید هر چه سریع‌تر به آن توجه شود.

چالش‌های خشکسالی و تأثیر آن بر کیفیت پسته

خشکسالی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک، به شدت بر بخش کشاورزی تأثیر گذاشته و شهرستان بردسکن، با شهرتی که به عنوان یکی از قطب‌های تولید پسته در خراسان رضوی دارد، به وضوح با این بحران مواجه است.

مهدی مسروری، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بردسکن، در گفت و گو با ایسنا به ابعاد مختلف این مشکل اشاره کرد و گفت: خشکسالی نه تنها بر کمیت تولید تأثیر گذاشته، بلکه کیفیت محصولات نیز به شدت تحت تأثیر قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه شرایط خشکسالی موجب می‌شود باغات پسته نتوانند به حداکثر پتانسیل خود دست یابند، افزود: این وضعیت به کاهش عیار و کیفیت پسته‌ها منجر می‌شود.

مسروری با اشاره به ۲۰ سال خشکسالی در منطقه، خاطرنشان کرد: اکثر محصولات کشاورزی به دلیل کمبود آب و عدم تأمین منابع آبی کیفیت لازم را ندارند؛ این وضعیت به ویژه در مورد پسته که یکی از محصولات کلیدی اقتصاد شهرستان است، نگران‌ کننده است.

وی با تأکید بر اینکه استفاده از روش‌های نوین آبیاری و مدیریت بهینه منابع آب می‌تواند به حل مشکلات ناشی از خشکسالی کمک کند، خاطرنشان کرد: باید به سمت استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری و بهینه‌سازی مصرف آب حرکت کرد.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بردسکن بیان کرد: آموزش کشاورزان در زمینه مدیریت منابع آب و تکنیک‌های جدید می‌تواند به حفظ کیفیت محصولات و افزایش تولید کمک کند.

وی همچنین به اهمیت حفظ تنوع زیستی در باغات پسته اشاره کرد و افزود: حفظ تنوع زیستی می‌تواند به ایجاد تعادل در اکوسیستم و کاهش آسیب‌پذیری محصولات در برابر تغییرات اقلیمی کمک کند.

مسروری در ادامه بر لزوم سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای شناسایی ارقام مقاوم به خشکی تأکید کرد و گفت: باید با یک رویکرد جامع و استراتژیک به بحران آب و خشکسالی پاسخ دهیم.

وی با بیان اینکه بردسکن با تولید سالانه ۱۶ هزار تن پسته، دومین تولید کننده بزرگ این محصول در خراسان رضوی به شمار می‌رود، گفت: حدود ۹۰ درصد از پسته‌های تولیدی شهرستان با کیفیت صادراتی به بازارهای جهانی ارسال می‌شود.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بردسکن افزود: با توجه به اهمیت اقتصادی پسته برای شهرستان، می‌طلبد که تدابیری اتخاذ شود تا پسته با کیفیت و در حجم مناسب تولید و به بازار عرضه شود.

وی با اشاره به اینکه با وجود برداشت سالانه ۱۶ هزار تن پسته از سطح ۱۴ هزار هکتار باغات، بحران آب ناشی از خشکسالی‌های مکرر مشکلات زیادی را برای کشاورزان ایجاد کرده است، درآمد اقتصادی حاصل از تولید پسته در شهرستان را حدود ۷۰ هزار میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: این محصول نقش مهمی در اقتصاد محلی ایفا می‌کند.

مسروری خاطرنشان کرد: پسته به عنوان یک محصول غیرنفتی، نه تنها موجب ایجاد اشتغال برای بیش از ۵۰۰۰ نفر در شهرستان می‌شود، بلکه می‌تواند به عنوان یک منبع درآمد پایدار برای کشاورزان عمل کند.

در جمع‌بندی وضعیت پسته‌کاران شهرستان بردسکن، می‌توان گفت که این منطقه به‌عنوان دومین تولید کننده بزرگ پسته در خراسان رضوی، با چالش‌های جدی ناشی از خشکسالی و کمبود منابع آبی روبرو است. دو دهه خشکسالی مداوم و تغییرات اقلیمی، علاوه بر کاهش کیفیت و کمیت محصولات، زندگی و معیشت کشاورزان را به خطر انداخته است و باغ‌های پسته که روزی نماد رونق اقتصادی این منطقه بودند، اکنون در معرض نابودی قرار دارند.

تأثیرات منفی این بحران نه‌تنها بر پسته‌کاران، بلکه بر صنایع وابسته و اشتغال در منطقه نیز ملموس است؛ علاوه بر این کشاورزان با کمبود نقدینگی و مشکلات ناشی از دلالی و افزایش قیمت نهاده‌ها مواجه‌اند که موجب بروز نگرانی‌های جدی برای آینده اقتصادی و اجتماعی شهرستان شده است.

برای مقابله با این چالش‌ها، نیاز به یک رویکرد جامع و حمایت‌های دولتی ضروری است، استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری، آموزش کشاورزان در زمینه مدیریت منابع آب و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه به‌منظور شناسایی ارقام مقاوم به خشکی، از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند به حفظ و تقویت این صنعت حیاتی کمک کنند.

 توجه به این بحران و ارائه راهکارهای مؤثر از سوی کارشناسان می‌تواند به نجات باغات پسته و حمایت از معیشت پسته‌کاران این منطقه کمک کند و مانع از بروز عواقب وخیم اقتصادی و اجتماعی شود.