به گزارش اقتصادما، شب یلدا، شبی که قرار بود نماد گرما، صمیمیت و دورهمی‌های خانوادگی باشد، امسال برای بسیاری از خانواده‌های سمنانی با حسرت و نگرانی سپری شد؛ شبی که سفره‌هایش کم‌رنگ بود و برای برخی حتی خالی. افزایش افسارگسیخته قیمت میوه، تنقلات و آجیل، در کنار نبود نظارت مؤثر بر بازار، آیین کهن یلدا را برای بخشی از جامعه به کالایی لوکس تبدیل کرده است؛ وضعیتی که نارضایتی عمومی و انتقاد از عملکرد مسئولان را به‌دنبال داشته است.

یلدا فقط یک شب در تقویم نیست. یلدا بخشی از هویت فرهنگی ایرانیان است؛ آیینی ریشه‌دار که نسل‌ها با سادگی و صمیمیت آن را زنده نگه داشته‌اند. در سمنان نیز، همانند بسیاری از نقاط کشور، شب یلدا همواره فرصتی برای دیدار خانواده‌ها، تقویت پیوندهای اجتماعی و انتقال سنت‌ها به نسل‌های بعد بوده است. اما امسال، این آیین دیرینه زیر سایه سنگین گرانی، چهره‌ای متفاوت و نگران‌کننده به خود گرفت.

بازار بی‌هیاهو، دست‌های خالی

بازارهای سمنان در روزهای منتهی به یلدا، به جای شور خرید و هیاهوی همیشگی، شاهد نگاه‌های متعجب، چانه‌زنی‌های بی‌نتیجه و دست‌های خالی مردم بود. قیمت انار، هندوانه، سیب، پرتقال و به‌ویژه آجیل به‌گونه‌ای افزایش یافته که بسیاری از خانواده‌ها توان خرید آن‌ها را ندارند.

گرانی‌ها تنها به حذف چند قلم از سفره یلدا ختم نمی‌شود؛ این افزایش قیمت‌ها، احساس ناتوانی، شرمندگی والدین در برابر فرزندان و کاهش نشاط اجتماعی را نیز به‌دنبال داشته است. یلدای امسال برای بسیاری، نه شب شادی، بلکه یادآور فشارهای معیشتی روزمره بود.

صدای مردم؛ یلدا بهانه است، زندگی سخت شده

یک کارگر ساختمانی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: یلدا برای خانواده‌ام همیشه ساده برگزار می‌شد، اما امسال حتی همان سادگی هم ممکن نیست. درآمد من تغییری نکرده، اما قیمت‌ها چند برابر شده‌اند.

او معتقد است تصمیم‌ها پشت میز گرفته می‌شود و نظارت مؤثری بر بازار وجود ندارد: قیمت‌ها سلیقه‌ای شده و کسی پاسخگو نیست. یلدا بهانه است، ما در تأمین زندگی روزمره هم مانده‌ایم.

یک مادر خانه‌دار نیز با ناراحتی می‌گوید: همیشه سعی می‌کردم فضای شاد یلدا را برای بچه‌ها حفظ کنم، اما امسال مجبور شدم خیلی چیزها را حذف کنم. قیمت انار و آجیل واقعاً قابل توجیه نیست.

او تأکید می‌کند: دردناک‌تر از گرانی، بی‌تفاوتی مسئولان است.

بازنشستگان و جوانان؛ فشار مشترک، توان متفاوت

یک بازنشسته فرهنگی کاهش شدید قدرت خرید خود را این‌گونه توصیف می‌کند: قبلاً یلدا فرصتی برای خوشحال کردن نوه‌ها بود، اما امسال فقط توانستم چند میوه ساده بخرم.

او می‌افزاید: این شب‌ها نشان می‌دهد فاصله مردم و مسئولان چقدر زیاد شده است.

یک جوان شاغل هم می‌گوید: با وجود داشتن شغل، توان خرید اقلام یلدایی را ندارم. افزایش قیمت‌ها هیچ منطق اقتصادی ندارد و نبود نظارت، راه سوءاستفاده را باز کرده است.

به گفته او، ادامه این روند، آیین‌ها و شادی‌های جمعی را به‌تدریج از زندگی مردم حذف می‌کند.

کسبه هم زیر فشار گرانی

برخلاف تصور رایج، فروشندگان بازار نیز خود را قربانی این وضعیت می‌دانند. یک فروشنده میوه در سمنان می‌گوید: کاهش شدید خرید مردم، کسب‌وکار ما را هم دچار رکود کرده است. گرانی از مبدأ شروع می‌شود و نقش دلالان و واسطه‌ها پررنگ است. ما هم ناچاریم گران بخریم و گران بفروشیم.

او تأکید می‌کند که نظارتی بر عمده‌فروشان وجود ندارد و برخوردها معمولاً محدود به خرده‌فروشان است.

یلدا؛ مسئله‌ای فراتر از اقتصاد

یک معلم، گرانی یلدا را تهدیدی فرهنگی می‌داند و می‌گوید: وقتی خانواده‌ها نتوانند آیین‌هایشان را برگزار کنند، هویت جمعی آسیب می‌بیند. فشار اقتصادی شادی را از خانه‌ها گرفته است.

او معتقد است: نگاه صرفاً اقتصادی به موضوع، باعث نادیده گرفتن آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی شده است.

یک دانشجو نیز از گسترش ناامیدی در میان نسل جوان سخن می‌گوید: گرانی‌ها شادی‌های ساده را حذف کرده‌اند و مسئولان واقعیت زندگی مردم را درک نمی‌کنند. یلدای امسال نماد فشار مزمن اقتصادی است.

از گرانی تا بی‌اعتمادی عمومی

بانوی سرپرست خانواری می‌گوید: یلدا همیشه برایم نماد امید بود، اما امسال حتی فکر خرید آجیل هم ممکن نیست. فشار اقتصادی برای خانواده‌های آسیب‌پذیر چند برابر است. کاش مسئولان فقط یک شب جای ما بودند.

برخی شهروندان نیز گرانی‌ها را بی‌منطق می‌دانند. یکی از آن‌ها می‌گوید: در کشورهای دیگر، در آستانه مناسبت‌ها قیمت‌ها کاهش می‌یابد، اما اینجا به محض نزدیک شدن یلدا، قیمت‌ها بالا می‌رود و هیچ نظارتی هم نیست.

نظر کارشناسان؛ مشکل، گران‌فروشی نیست

کارشناسان اقتصادی معتقدند افزایش قیمت‌ها در مناسبت‌هایی مانند یلدا، نشانه ضعف سیستماتیک در سیاست‌گذاری اقتصادی است. به گفته آن‌ها، نبود شفافیت در زنجیره تولید و توزیع، و نظارت ناکافی بر عمده‌فروشان، باعث شده فشار هزینه‌ها مستقیماً به مصرف‌کننده منتقل شود.

از نگاه کارشناسان اجتماعی نیز، این گرانی‌ها پیامدهایی فراتر از اقتصاد دارد؛ کاهش شادی جمعی، فرسایش اعتماد عمومی و افزایش تنش‌های اجتماعی از جمله نتایج این وضعیت است.

نظارت‌های مقطعی؛ پاسخ یا نمایش؟

در همین حال، مسئولان از اجرای طرح‌های تشدید نظارت در آستانه یلدا خبر داده‌اند؛ طرح‌هایی که هرچند ضروری به نظر می‌رسند، اما این پرسش را پررنگ می‌کنند که چرا نظارت‌ها محدود به ایام خاص است و در طول سال تداوم ندارد؟

واقعیت این است که گرانی شب یلدا صرفاً نتیجه عملکرد خرده‌فروشان نیست. مشکل از ریشه اقتصاد و زنجیره تأمین آغاز می‌شود. نظارت بر خرده‌فروش، بدون کنترل قیمت‌ها در سطوح بالاتر، بیشتر شبیه اقدامی نمایشی است تا راه‌حلی واقعی.

یلدا قربانی مدیریت بازار؛ هشدار یک شب بلند

یلدای امسال در سمنان، فراتر از یک مناسبت، به هشداری جدی درباره وضعیت معیشتی مردم و ناکارآمدی سیاست‌های اقتصادی تبدیل شد. گرانی بی‌سابقه میوه و آجیل، آیینی کهن را در معرض تهدید قرار داده و شادی را از بسیاری از خانه‌ها گرفته است.

اگر اصلاحات ساختاری، شفافیت در قیمت‌گذاری و نظارت مؤثر بر زنجیره تأمین به‌طور جدی در دستور کار قرار نگیرد، نه‌تنها یلدا، بلکه سایر آیین‌ها و مناسبت‌های جمعی نیز یکی‌یکی از زندگی مردم حذف خواهند شد؛ و این، هزینه‌ای است که هیچ جامعه‌ای نباید به‌سادگی بپردازد.